Y Maenhad Gwyrddlas 

Planhigyn prin sy’n tyfu mewn coetiroedd â thir calchfaen yw’r maenhad gwyrddlas. Dim ond mewn nifer fach o lefydd yng Nghymru a de-orllewin Lloegr.

Planhigyn lluosflwydd byr â dail gwlanog yw’r maenhad gwyrddlas (purple gormwell). Mae’r coesynnau’n goediog ac mae’n ymestuyn ei diriogaeth dwry washaru ei hadau a gwreiddio’i goesynnau. Siâp twndish sydd gan y blodau, ac maent yn goch i ddechrau, yna wrth oddynt agor, maen nhw’n troi’n lliw porffor-las dwfn.

Wrth i’r blodyn ddatblygu, mae asidrwydd sudd y gell yn newid o fod yn alcalin a dyna phryd mae’r lliw yn newid o goch  las. Os ydych chi’n dymuno gweld y newid hwn yn dogwydd yn gynt ac i’r gwrthwyneb, rhowch flodyn glas (bwtiasen y gog neu n’ad-fi’n-angof) ar nyth morgrug y coed. Wrth i’r morgrug chwistrellu asid fformig ar y blodyn, bydd smotiau bach coch yn ymddangos arno.

Mae’r maenhad gwyrddlas yn ddeniadol i amrywiaeth eang o bryfed sy’n peillio, fel aelodau eraill o deulu tafod yr ych.