Yr Wythnos Gyda Rob

27 Mehefin 2025

Helo Bawb,

Dydd Gwener Hapus! Wrth i ni ddod ag wythnos arall i ben, hoffwn rannu rhai o'r pethau gwych sydd wedi bod yn digwydd yn y Fro yn ddiweddar.

Yn gyntaf, hoffwn ddiolch i bawb a fynychodd y digwyddiad codi baner yn y Swyddfeydd Dinesig yn y Barri i nodi Wythnos y Lluoedd Arfog.

Roedd yn gyfle i gydnabod ymroddiad ac aberth aelodau gwasanaeth, cyn-filwyr, a'u teuluoedd yn y Fro ac ymhellach i ffwrdd.

Er ein bod bob amser yn manteisio ar y cyfle i nodi Wythnos y Lluoedd Arfog, mae llawer o'n cydweithwyr yn gweithio'n galed i gefnogi Cymuned y Lluoedd Arfog drwy gydol y flwyddyn - ac fel llofnodwyr Cyfamod y Lluoedd Arfog - rydym wedi ymrwymo i sicrhau nad oes unrhyw aelod o gymuned y Lluoedd Arfog yn wynebu anfantais yn y Fro.

Mae'r tîm Cysylltiadau Dysgu yn gweithio'n agos gydag ysgolion y Fro i gefnogi plant o deuluoedd gwasanaeth - gyda nifer o'n hysgolion yn cael eu cydnabod gyda Gwobrau Ysgolion Cyfeillgar i'r Lluoedd Arfog - ac mae ein Gwasanaeth Cyngor i Gyn-filwyr yn helpu'r rhai sydd wedi gwasanaethu i gael cymorth gyda thai, cyllid, cyflogaeth a gofal cymdeithasol i oedolion.

Wrth i ni fyfyrio ar werthoedd gwasanaeth a chymuned yr wythnos hon, manteisiodd dysgwyr o Ysgol Gynradd Eglwys yng Nghymru Dewi Sant yn Colwinston ar y cyfle hefyd i feddwl am y ffyrdd y gallwn oll ofalu am ein gilydd i nodi Wythnos Ffoaduriaid.

Roedd yr ysgol — sy'n falch o weithio tuag at ddod yn Ysgol Noddfa - yn cofleidio'r thema eleni — 'Cymuned yn Uwchbwer'. 

Cymerodd grŵpiau o bob blwyddyn ran mewn gweithgareddau ystyrlon a oedd yn dathlu empathi, creadigrwydd, a pherthyn - a ddaeth i ben gyda bore coffi cymunedol arbennig yr wythnos diwethaf lle roedd disgyblion yn rhannu eu dysgu trwy farddoniaeth, gwaith celf, a myfyrdodau personol. 

Croesawyd gwesteion yn y digwyddiad gan ddarn calonog o waith celf a grëwyd gan ddysgwyr Blwyddyn 5 ac a ddatblygwyd mewn partneriaeth â Chyngor Celfyddydau Cymru fel rhan o'r rhaglen Ysgolion Creadigol.

Dywedodd Beccie Morteo, Pennaeth Ysgol Dewi Sant: “Mae ein grŵp disgyblion Diversity Dynamos wedi bod wrth wraidd y prosiect hwn, gan arwain wrth drefnu popeth. Buont yn siarad yn angerddol â gwesteion am eu hymdrechion i wneud Dewi Sant yn lle lle gall pawb teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi, eu parchu, a'u cynnwys. Roedd yn ddigwyddiad ystyrlon a chofiadwy a ddathlodd gryfder cymuned a grym caredigrwydd.”

Fel Sir Noddfa, mae'n hanfodol bwysig ein bod i gyd yn cydweithio i sicrhau bod pawb yn teimlo'n ddiogel, yn cael eu croesawu, ac wedi'u cynnwys yn y Fro - yn enwedig y rhai sy'n ceisio lloches - ac mae'n hyfryd gweld sut mae ein trigolion ieuengaf yn arwain y ffordd! Gwaith arbennig!

Ar nodyn tebyg, cefais gyfle hefyd i alw heibio i'r Diwrnod Ymchwil Gweithredu Gwrth-Hiliol yn Ysgol Sant Cyres yr wythnos hon.

Cymerodd cydweithwyr o ysgolion ledled Bro Morgannwg ran yn y diwrnod i gyflwyno eu canfyddiadau i gyd-aelodau'r garfan ar ôl cymryd rhan mewn Prosiect Ymchwil Gweithredu Gwrth-Hiliol dros y 6 mis diwethaf. Mae'r adborth rydw i wedi'i dderbyn o'r digwyddiad wedi bod yn hynod gadarnhaol a dim ond difaru nad oeddwn yn gallu aros am y bore cyfan.

Dyma'r drydedd garfan o ysgolion yn y Fro i gymryd rhan yn y prosiect lle mae'r sesiynau'n cael eu rhedeg gan Rachel Clarke o'r ymgynghoriaeth gwrth-hiliaeth Apex Educate.

Bwriad y prosiect yw helpu ysgolion i gymryd y camau angenrheidiol i ddod yn wrth-hiliol yn weithredol. 

Mae gwrth-hiliaeth yn ymwneud â galw allan a herio hiliaeth, gwahaniaethu a stereoteipiau negyddol, parchu a gwerthfawrogi hunaniaethau amrywiol ac unigryw a gweithio i chwalu systemau sy'n hwyluso anghydraddoldeb.

Mae cynlluniau fel y Prosiect Ymchwil Gweithredu Gwrth-Hiliol yn bwriadu nid yn unig ysgogi sgyrsiau hanfodol o fewn ein sefydliad ein hunain, ond hefyd yn gyrru newid ar draws ein cymunedau hefyd.

Os oes gennych ddiddordeb mewn dechrau eich taith gwrth-hiliol eich hun, mae Rhwydwaith Staff Diverse y Cyngor ar agor i bob aelod o staff gan gynnwys cynghreiriaid.

Ar y pwnc o gydnabod y gwaith ardderchog sy'n digwydd i wneud ein cymunedau yn lleoedd gwych i bawb yn y Fro, rwy'n falch iawn o rannu bod prosiect Tai ar y Cyd wedi ennill gwobr fawreddog yng Ngwobrau Rhagoriaeth Adeiladu yng Nghymru (CEW) 2025! 

Mewn seremoni a gynhaliwyd ar 20fed Mehefin yn y Celtic Manor, cafodd y prosiect ei anrhydeddu â gwobr yn y categori 'Integreiddio a Chydweithio’ - cydnabyddiaeth haeddiannol o'i ddull arloesol ac unedig wrth fynd i'r afael â heriau tai yng Nghymru.

Mae prosiect Tai ar y Cyd yn gydweithrediad unigryw rhwng landlordiaid cymdeithasol - gan gynnwys Cyngor Bro Morgannwg - Llywodraeth Cymru ac arbenigwyr diwydiant ac mae'n cael ei yrru gan genhadaeth a rennir i fynd i'r afael â'r argyfyngau tai a'r hinsawdd drwy ddarparu cartrefi fforddiadwy, cynaliadwy ac o ansawdd uchel.

Mae cartrefi Tai ar y Cyd wedi'u cynllunio i fodloni'r safonau uchaf o berfformiad carbon isel ac fe'u harweinir gan lyfr patrwm safonedig o gartrefi sy'n cofleidio technegau adeiladu blaengar ac yn blaenoriaethu'r defnydd o bren yn y DU a Chymru sy'n lleihau allyriadau ymhellach ac yn helpu tenantiaid i arbed arian ar filiau ynni. 

Dywedodd Andrew Freegard, Rheolwr Gweithredol Datblygu Tai Cyngor Bro Morgannwg a Chadeirydd Grŵp Llywio Prosiect Tai ar y Cyd: “Roeddwn yn hynod falch ac yn anrhydedd fy mod wedi derbyn y wobr ar ran pawb sy'n ymwneud â phrosiect Tai ar y Cyd ac mae'n brawf o holl waith caled partneriaid tai, dylunwyr a staff y prosiect. 

“Mae hwn yn gyflawniad rhyfeddol wrth gael 24 o landlordiaid cymdeithasol yn cydweithio ac yn gweithio tuag at ganlyniad cyffredin — llyfr patrwm o fathau safonol o dai effeithlon iawn o ran ynni i wella graddfa a chyflymder y ddarpariaeth tai fforddiadwy yng Nghymru”.

Mae'r wobr hon yn brawf pwerus o'r hyn y gellir ei gyflawni pan fyddwn yn dod ynghyd â'n partneriaid i ddyfeisio ffyrdd arloesol o fynd i'r afael â rhai o'n heriau mwyaf dybryd — llongyfarchiadau mawr Andrew ac i bawb sydd wedi bod yn rhan o Tai ar y Cyd.

O wobrau adeiladu i wobrau addysgu nesaf, gan fod Gemma Roderick wedi ennill Athrawes y Flwyddyn yng Ngwobrau Radio Bro 2025.

Mae Gemma yn athrawes gyda'r Gwasanaeth Ymgysylltu â Disgyblion fel rhan o'r ddarpariaeth EOTAS - sy'n golygu addysg heblaw yn yr ysgol - ac mae'n gweithio gyda phlant ysgolion cynradd ac uwchradd sydd naill ai'n cael eu gwahardd yn barhaol, wrth drosglwyddo o un lleoliad addysg i'r llall neu sydd wedi cael eu cyfeirio at y gwasanaeth.

Ar ôl dysgu am ei henwebu ar gyfer y wobr yn gynharach yn y flwyddyn, dywedodd Gemma: “Mae llawer o'r plant yn dod atom gyda pherthynas wirioneddol negyddol ag addysg felly rwy'n wir angerddol bod gan bob plentyn hawl i addysg ac rydym yn gweithio'n galed iawn wrth adeiladu perthynas wych gyda disgyblion er mwyn iddynt nid yn unig gael perthynas wych ag addysg ond i ffynnu a chyflawni'r hyn sydd ei angen arnynt ei gyflawni allan o addysg.

“Dim ond cael fy enwebu ar gyfer Athro y Flwyddyn yn fy ngwneud mor falch bod y plant hyn o'r diwedd yn cael y gydnabyddiaeth maen nhw'n ei haeddu o fewn y gymuned, mae'n hyfryd gweld.”

Llongyfarchiadau Gemma ar y gydnabyddiaeth haeddiannol hon — mae'n hyfryd gweld bod eich gwaith caled a'ch angerdd dros helpu ein dysgwyr yn cael ei ddathlu fel hyn.

Mewn newyddion eraill, hoffwn hefyd fynegi fy niolchgarwch i bawb a gymerodd yr amser i gwblhau Arolwg Ymgysylltu â Gweithwyr 2025 diweddar. 

Mae eich safbwyntiau a'ch profiadau gonest yn cael eu gwerthfawrogi'n wirioneddol a dim ond trwy eich adborth y gallwn barhau i ddysgu, gwella a thyfu gyda'n gilydd fel Cyngor.

Dros yr wythnosau nesaf, byddwn yn adolygu'r canlyniadau ac yn rhannu crynodeb o'r hyn rydyn ni wedi'i glywed. Bydd hyn yn cael ei ddilyn gan gynlluniau gweithredu wedi'u targedu ar lefel gorfforaethol a chyfarwyddiaeth, fel y gallwn sicrhau bod eich lleisiau yn arwain at newid ystyrlon.

Roedd yr wythnos hon hefyd yn nodi Wythnos Bywydau a Rennir— wythnos sy'n cydnabod ac yn dathlu gofalwyr sy'n mynd uwchlaw a thu hwnt bob dydd i gefnogi oedolion bregus yn y Fro.

Mae Bywydau a Rennir yn gynllun ledled y sir sydd wedi bod yn rhedeg ers dros 20 mlynedd ac yn helpu oedolion ag anghenion amrywiol o fewn amgylchedd cartref diogel.
Ddydd Iau, cynhaliwyd digwyddiad dathlu yn Hen Goleg yn y Barri, gyda gofalwyr Bywydau a Rennir yn cael eu cyflwyno gyda thystysgrifau i gydnabod popeth maen nhw'n ei wneud i ofalu am y rhai a gefnogir gan y cynllun.

Mae Bywydau a Rennir yn helpu'r rhai sy'n cael eu cefnogi i fyw eu bywyd gorau, eu ffordd, yn eu cymunedau eu hunain tra'n hyrwyddo annibyniaeth ac ennill sgiliau newydd hefyd - ac mae'r cyfan wedi'i wneud yn bosibl diolch i dosturi ac ymroddiad ein gofalwyr Bywydau a Rennir.

Am ragor o wybodaeth am Fywydau a Rennir neu am ffyrdd o gymryd rhan yn y cynllun, cliciwch yma.

Yn olaf, yn dilyn y newyddion bod y Tîm Gwybodaeth Gofal Cymdeithasol wedi ennill Statws Cyfeillgar i Dementia, maent wedi bod yn weithgar iawn wrth godi ymwybyddiaeth ar draws y sefydliad ar yr hyn y gallwn ni i gyd ei wneud i ofalu am bobl sy'n byw gyda dementia yn ein cymunedau.

Yn ddiweddar, rhannodd y tîm ddolen gyda chydweithwyr i flog addysgiadol iawn ar wefan Cymdeithas Alzheimer yn esbonio beth i'w wneud os ydym yn cwrdd ag aelod o'r cyhoedd sydd angen help a allai hefyd gael problemau dementia neu gof.

Esboniodd y blog rai o'r rhesymau y gallai pobl â dementia fynd ar goll allan yn y gymuned a beth i'w wneud i'w helpu.

Wrth fynd at rywun rydych chi'n credu ei fod yn byw gyda dementia ac mae angen help arno, ystyriwch y canlynol: 

1. Dewch yn ddigon agos eich bod chi'n gallu clywed eich gilydd a gwneud cyswllt llygaid, ond nid mor agos eich bod chi yn eu gofod personol.

2. Gwnewch yn siŵr bod iaith eich corff yn hamddenol ac yn agored. Byddwch yn ymwybodol o iaith corff y person arall a cheisiwch fesur sut maen nhw'n teimlo.

3. Siaradwch yn bwyllog ac yn araf. Cymerwch eich amser i egluro a gwrando ar eu hatebion. Os nad yw'r person yn deall yr hyn rydych chi'n ei ddweud, ailymadrodd yn hytrach nag ailadrodd y frawddeg.

4. Defnyddiwch frawddegau byr, syml ac osgoi cwestiynau cymhleth. Defnyddiwch iaith syml a gofynnwch un cwestiwn ar y tro. 

Os gwelwch fod gennych chi gwpl o funudau sbâr, byddwn i'n annog pawb i gymryd yr amser i ddarllen y blog llawn.

Mae'n weithred fach a allai wneud gwahaniaeth mawr ym mywydau ein trigolion - ac yn un sy'n ein helpu i gyd i deimlo'n fwy hyderus wrth gefnogi pobl sy'n byw gyda dementia.

Fel bob amser, diolch i chi am eich cyfraniadau yr wythnos hon — maent bob amser yn cael eu gwerthfawrogi'n fawr gennyf fi a'r Tîm Arweinyddiaeth Strategol (SLT).

I'r rhai nad ydynt mewn gwaith y penwythnos hwn, mwynhewch gwpl o ddiwrnodau o orffwys ac ymlacio.

Diolch yn fawr iawn,

Rob