O Weledigaeth i Realiti: Lansio Prentisiaeth Gwasanaethau Rheoleiddio Gyntaf Cymru

23 Hydref 2025

Wrth i Wasanaethau Rheoleiddio a Rennir nodi ei ben-blwydd yn 10 oed, mae carreg filltir arall wedi cymryd siâp - lansiad Prentisiaeth Gwasanaethau Rheoleiddio gyntaf Cymru yr haf hwn.

Mae prentisiaeth Lefel 4 mewn Cydymffurfiaeth Rheoleiddiol yn benllanw blynyddoedd o benderfyniad ac eiriolaeth gan Helen Picton, Pennaeth y Gwasanaethau Rheoleiddio a Rennir.

Er bod llwybr prentisiaeth tebyg ar gael yn Lloegr ers 2018, nid oedd gan Gymru gyfwerth - a dim llwybr clir i greu un. 

Mae Helen wedi bod ar flaen y gad yn yr ymgyrch i wireddu hyn: “Yn gynnar roedd rhagdybiaeth y byddai cyflogwyr awdurdodau lleol yng Nghymru yn gwneud defnydd o brentisiaeth Swyddog Cydymffurfio Rheoleiddio Lefel 4 Saesneg. Fodd bynnag, mae'r gwahanol fecanweithiau ariannu yng Nghymru yn golygu y byddai cyflogwyr yn gwneud hynny ar golled oherwydd na fyddent yn gallu mateisio o'r ardoll brentisiaethau a dalwyd eisoes. 

“Roedd canlyniadau gwych yn cael eu gweld yn Lloegr gyda phoblogrwydd y llwybr prentisiaeth yn tyfu. Yn y cyfamser yng Nghymru, roedd gennym weithlu oedd yn heneiddio a dim piblinell glir i ddod â thalent newydd i'r proffesiwn.”

Roedd yn rhaid dyfeisio cynllun prentisiaethau Cymreig newydd sbon.

Roedd hynny'n golygu dechrau o'r dechrau wrth adeiladu achos busnes, a darparu amcanestyniadau carfan, a chysylltu â Llywodraeth Cymru bob cam o'r ffordd. Daeth trobwynt pan gyhoeddodd Cyfarwyddwyr Diogelu'r Cyhoedd Cymru Adeiladu ar gyfer y Dyfodol - ei Strategaeth y Gweithlu a oedd yn tynnu sylw at yr angen brys i wasanaethau rheoleiddio sy'n atal y dyfodol. 

Cyflwynwyd yr adroddiad i Weinidog Llywodraeth Cymru, a ofynnodd i swyddogion fwrw ymlaen â datblygu'r brentisiaeth.

Yn ôl Helen, roedd yn amseru gwych: “Roeddwn i'n gwthio o'r gwaelod i fyny, ac ychwanegodd diddordeb y Gweinidog bwysau o'r brig i lawr. Fe wnaeth y momentwm hwnnw ein helpu i ddatblygu'r cymhwyster.”

O'r fan honno ffurfiwyd grŵp llywio, a chan weithio gyda'r corff dyfarnu penodedig Agored Cymru, datblygwyd Diploma Lefel 4 newydd mewn Cydymffurfiaeth Rheoleiddiol. Roedd hyn yn sylfaen ar gyfer llwybr prentisiaethau newydd Cymru, a gafodd ei baru wedyn â model ariannu i alluogi darparwyr hyfforddiant i wneud cais i gyflwyno'r cynllun.

Mae cred Helen yn y model prentisiaeth yng Nghymru bob amser wedi bod yn canolbwyntio ar wella mynediad i ddisgyblaethau Gwasanaethau Rheoleiddio Iechyd yr Amgylchedd, Safonau Masnach a Thrwyddedu: “Mae pobl yn tueddu i feddwl bod prentisiaethau ar gyfer pobl sy'n gadael yr ysgol yn unig, ond nid ydyn nhw - maen nhw'n agored i bob oed a chefndir.

“Ychydig flynyddoedd yn ôl, siaradais mewn cynhadledd am brentisiaethau mewn gwasanaethau rheoleiddio. Yno, fe wnes i gyfarfod â rhai Swyddogion Safonau Masnach a oedd wedi dod i mewn i'r proffesiwn yn Lloegr drwy'r llwybr prentisiaeth - llawer o yrfaoedd hollol wahanol.”

Ychwanegodd Helen: “Roedd un wedi bod yn athrawes, ond penderfynodd adael addysgu, cymryd toriad cyflog, ailhyfforddi a daeth yn Swyddog Safonau Masnach. Mae'r math hwnnw o newid gyrfa yn dod â chyfoeth o sgiliau trosglwyddadwy.

“Ni fydd y brentisiaeth Lefel 4 hon yn creu Swyddogion Iechyd yr Amgylchedd neu Swyddogion Safonau Masnach cymwys ar unwaith - ond mae'n creu llwybr. Mae'n ein galluogi i ddod â phobl i mewn, datblygu eu talent, a'u helpu i symud ymlaen yn y proffesiynau.”

Mae'r brentisiaeth eisoes wedi cael ei chydnabod gan y Sefydliad Safonau Masnach Siartredig, sy'n golygu y bydd prentisiaid llwyddiannus yng Nghymru yn derbyn eithriadau o flwyddyn gyntaf y cymhwyster proffesiynol - hwb mawr o ran dilyniant gyrfa.

Wrth i Helen agosáu at ei hymddeoliad ei hun y flwyddyn nesaf, myfyriodd ar yr hyn sydd wedi'i gyflawni: “Roedd yna eiliadau yn bendant yn y pum mlynedd diwethaf pan holais a fyddai hynny'n digwydd erioed, ond roeddwn i'n teimlo mor gryf bod ei angen arnom - ac rwy'n falch fy mod i'n dal i wthio. Rwy'n gobeithio ei fod yn rhywbeth sy'n parhau i dyfu ac yn rhoi cyfle gwirioneddol i bobl ymuno â'r proffesiynau gwych hyn ac ennill wrth iddynt ddysgu.”

Nid yw SRS wedi gwastraffu unrhyw amser wrth wneud defnydd o'r brentisiaeth ac yn ddiweddar, wedi ei ddau Brentis Gwasanaethau Rheoleiddio cyntaf erioed.