Y Maer

Swyddogaethau a chyfrifoldebau Maer Bro Morgannwg, ei elusennau dethol a gwybodaeth am ddeiliad y swydd

Rhaid i’r Maer fod yn aelod etholedig o’r Cyngor.

Caiff ei ethol i’w rôl yng Nghyfarfod Blynyddol y Cyngor ym mis Mai a bydd yn cyflawni’r rôl tan fis Mai’r flwyddyn ganlynol.

Mae’r Maer a’r Faeres yn gwisgo eu cadwyni swydd wrth fynd i ddigwyddiadau ar ran y Cyngor.

2021/22

Y Cynghorydd Jayne Norman

• themayor@valeofglamorgan.gov.uk

• 01446 709853

Symudodd y Cynghorydd Jayne Norman i Llantwit Major 36 mlynedd yn ôl. Ar ôl gweithio ym myd addysg o'r blaen treuliodd ei hamser yn magu ei dau blentyn a dechrau gweithio ar Fferm y teulu lle'r oeddent yn byw.

 

Roedd ei swydd ddiwethaf yn Ysgol Fawr Llantwit, lle bu’n gweithio am nifer o flynyddoedd cyn ymddeol o’i rôl fel Rheolwr Canolfan Adnoddau Dysgu 12 mlynedd yn ôl.

 

Tra yn yr ysgol, daeth y Cynghorydd Norman yn weithgar iawn yn y mudiad Undebau Llafur ac yn y pen draw daeth yn Swyddog ‘Unison Woman’ ar gyfer Cyngor Bro Morgannwg. Roedd hon yn swydd a ddaliodd tan ei hymddeoliad.

 

Ar ôl ymddeol bu’n gweithio’n rhan-amser yn y llyfrgell leol ac fe’i hetholwyd i Gyngor Tref Mawr Llantwit yn 2015.

 

Ymhellach i hyn yn 2017 daeth y Cynghorydd Norman yn Faer Cyngor Tref Mawr Llantwit, ac, yn yr un flwyddyn, cafodd ei ethol i Gyngor Bro Morgannwg.

 

Ar ôl dod yn fam weddw i ddau, ac yn fam-gu i bump mae hi hefyd yn mwynhau ac yn hyrwyddo cefnogi sefydliadau elusennol lleol, mae hi hefyd yn arddwr brwd yn ogystal â mwynhau teithio, a'r mwyafrif o fathau o waith crefft.

 

Mae hi'n gobeithio parhau i ddatblygu rôl Maer hyd eithaf ei gallu, yn ystod cyfnod anodd iawn ar hyn o bryd.

 

Un o'r pwyntiau y bydd hi'n gobeithio canolbwyntio arno yn ystod ei thymor yn y swydd, yw rôl pobl ifanc yn ein dyfodol fel awdurdod lleol, a sicrhau ein bod ni'n eu cael nhw i gymryd rhan yn yr hyn fydd yn gyfrifoldeb iddyn nhw un diwrnod.

 

Mae hi'n edrych ymlaen at annog y Cabinet Ieuenctid a Chynghorau Ieuenctid i gymryd rhan fwy gweithredol wrth wneud penderfyniadau, gan ei bod yn dweud mai nhw yw ein dyfodol.

 

Rhyddid Anrhydeddus

Arfbais y Fro

Swyddogaethau a Chyfrifoldebau

• A oes gwahaniaeth rhwng Maer ac Arglwydd Faer?
  Mae gan ddinasoedd Arglwydd Faer; mae gan gynghorau fel Bro Morgannwg Faer.
• Beth yw’r gwahaniaeth rhwng Maeres a Chymdaith?

  Mae’r Maer a’r Dirprwy Faer yn penodi eu cymdeithion eu hunain. Maent yn dewis naill ai eu gŵr neu eu gwraig, partner, mab, merch neu ffrind. Os yw’r cymdeithion yn wragedd, cyfeirir atynt fel y Faeres neu’r Dirprwy Faeres.

   

  Os dewisir gŵr, brawd neu chwaer, gelwir nhw yn Gydweddog neu’n Ddirprwy Gydweddog.

• Oes hawl gan y Maer gadw ei gar?  

  Nac oes. Un car a ddefnyddir gan y Maer a’r Dirprwy Faer. Nid yw'r Maer yn gyrru'r car ei hun, ond gyrrwr. Mae gan Arweinydd y Cyngor a’r Prif Weithredwr hawl i ddefnyddio’r car dinesig yn ogystal. 

• Pa mor brysur yw’r Maer?

  Mae llwyth gwaith y Maer amrywio o un flwyddyn i’r llall, yn dibynnu ar yr hyn sy’n digwydd ym Mro Morgannwg yn ystod tymor y Maer. Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae Meiri wedi ymgymryd â dros 550 o ymrwymiadau yn gyson bob blwyddyn. Mae ‘ymrwymiadau’ yn cynnwys mynychu cyfarfodydd, cadeirio cyfarfodydd y Cyngor llawn, cyfarfodydd pwyllgor elusennol, digwyddiadau elusennol, agor arddangosfeydd ac ati. 

• Sut caiff Maer ei ddewis? 

  Mae’r Maer wastad yn aelod o’r cyngor, a fer arfer, bydd wedi cyflawni cyfnod hir o wasanaeth. Gwahoddir ef neu hi i sefyll gan gyd-weithwyr o’u plaid wleidyddol eu hun. Fel arfer, bydd wedi bod yn Ddirprwy Faer y flwyddyn flaenorol.

   

  Cynhelir pleidlais i ethol Maer newydd yng Nghyfarfod Blynyddol Cyffredinol y Cyngor, a gynhelir yn draddodiadol ym mis Mai. 

   

  Pan geir mwyafrif clir yn y Cyngor, gall yr ymgeisydd ddisgwyl cael ei ethol yn ddiwrthwynebiad. Fodd bynnag, os yw’r Cyngor yn un grog, gall fod mwy nag un ymgeisydd yr un ar gyfer swydd y Maer a’r Dirprwy Faer, a gall canlyniad yr etholiad fod yn agos iawn.

• A all Maer fod yn ddeiliad y swydd fwy nag unwaith?
  Gall, ond fel arfer, ni all arddel y teitl ‘Maer’ am fwy nag un flwyddyn yn y swydd.  

• Ai'r Maer sy'n rhedeg y Cyngor?

  Swyddogaeth anwleidyddol ac anweithredol sydd gan Faer Cyngor Bro Morgannwg. Arweinydd y Cyngor a’r Cabinet sy’n ben ar Gyngor Bro Morgannwg, ac mae pwyllgorau craffu’n monitro penderfyniadau’r Cabinet yn drylwyr.

   

  Mae’r Maer yn cadeirio cyfarfodydd y Cyngor ac yn sicrhau pob pob eitem ar yr agenda’n cael ei drafod mewn modd cydradd.

   

  Nid yw’r Maer yn siarad am faterion penodol yn ystod cyfarfodydd llawn y cyngor fel rheol, gan fod angen iddo fod yn ddiduedd. Ganddo ef neu hi mae’r bleidlais fwrw, fodd bynnag, petai angen ei defnyddio. 

• Ydy'r Maer yn ennill llawer o arian?

  Mae pob cynghorydd yn derbyn lwfans sylfaenol, ond mae’r Maer yn derbyn lwfans ychwanegol arbennig a bennir gan y Cyngor i alluogi i’r Maer/Dirprwy Faer gyflawni ei ddyletswyddau ychwanegol. 

• Pa bryd mae'r Maer yn gwisgo cadwyn y swydd?

  Mae’r Maer bob amser yn gwisgo cadwyn y swydd pan fydd ar fusnes swyddogol, oni bai y gofynnir yn benodol iddo beidio â gwneud.

   

  Mae’r Dirprwy Faer yn gwisgo ei chadwyn pan fydd hi’n cynrychioli’r Maer.