Gwarchodaeth Arbennig

Mae ar bob plentyn a pherson ifanc angen amgylchedd hirdymor, sefydlog a chariadus lle gallant ffynnu a chyrraedd eu potensial nes eu bod wedi tyfu i fyny.  Mae'r dudalen hon yn esbonio un ffordd y gellir cyflawni hyn ar gyfer plant nad yw eu rhieni biolegol yn gallu gofalu amdanynt.  Gelwir hyn yn Warchodaeth Arbennig. 

Previous Next

• O dan ba amgylchiadau y gall Gorchymyn Gwarchodaeth Arbennig fod yn addas?

  Gall Gorchymyn Gwarchodaeth Arbennig fod yn arbennig o addas ar gyfer:

  • Plant mewn gofal maeth hirdymor

  • Plant sy'n derbyn gofal yn barhaol gan aelodau o'u teulu ehangach

  • Plant hŷn sy'n dymuno cadw cysylltiad cyfreithiol â'u teulu biolegol, ond a fyddai'n elwa o drefniadau gofal mwy parhaol

  • Plant o deuluoedd lle ceir gwrthdaro â safbwyntiau diwylliannol neu grefyddol a'r cyfreithlondeb ynghylch mabwysiadu

• Pwy all wneud cais am Orchymyn Gwarchodaeth Arbennig?

  Gwneir Gorchymyn Gwarchodaeth Arbennig drwy gais ffurfiol i lys.  Gallwch wneud cais i fod yn Warcheidwad Arbennig os ydych dros 18 oed a'ch bod yn:

  • Warcheidwad ar y plentyn

  • Gofalwr maeth gyda’r awdurdod lleol ac mae’r plentyn wedi byw gyda chi am flwyddyn cyn i’r cais gael ei wneud

  • Perthynas i'r plentyn ac mae'r plentyn wedi byw gyda chi am flwyddyn cyn i'r cais gael ei wneud

  • Unrhyw un a enwir mewn Gorchymyn Preswylio neu Orchymyn Trefniadau Plentyn fel person y mae'r plentyn i fyw gydag ef, neu sydd â chydsyniad pawb y mae Gorchymyn Preswylio neu Orchymyn Trefniadau Plentyn o'r fath mewn grym yn ei blaid

  • Unrhyw un sydd â chaniatâd gan: Yr Awdurdod Lleol (os yw'r plentyn wedi bod yn 'derbyn gofal' o dan adran 31 am lai na 12 mis) neu Y rheiny sydd â chyfrifoldeb rhianta dros y plentyn neu’r Llys

  • Unrhyw un y mae'r plentyn wedi byw gyda ef am dair o'r pum mlynedd diwethaf

• Beth yw'r weithdrefn ar gyfer gwneud cais am Orchymyn Gwarchodaeth Arbennig?

  Os yw'r plentyn yn derbyn gofal gan awdurdod lleol, rhaid i'r ymgeisydd roi tri mis o rybudd ysgrifenedig i'r awdurdod sy'n gofalu am y plentyn. Os nad yw'r plentyn yn derbyn gofal gan awdurdod lleol, rhaid i'r ymgeisydd roi hysbysiad ysgrifenedig i awdurdod lleol yr ardal y mae'r ymgeisydd fel arfer yn preswylio ynddi.

   

  Yn ystod y cyfnod tri mis hwn, mae'r awdurdod lleol yn cynnal asesiad ac yn paratoi adroddiad ysgrifenedig i'r llys ystyried addasrwydd yr ymgeiswyr i fod yn Warcheidwaid Arbennig.

   

  Bydd yr adroddiad asesu hwn yn asesu anghenion y plentyn, ei ddymuniadau a'i deimladau, gwybodaeth am y darpar Warcheidwa(i)d Arbennig, barn y bobl sy'n ymwneud â bywyd y plentyn a pha gymorth y gallai fod ei angen. Rhaid cwblhau'r asesiad hwn p'un a yw'r plentyn wedi derbyn gofal gan yr Awdurdod Lleol ai peidio.

   

  Ni chaiff y Llys wneud Gorchymyn Gwarchodaeth Arbennig oni bai ei fod wedi derbyn yr asesiad.

   

  Unwaith y bydd yr asesiad wedi'i gwblhau, mater i'r person sy'n dymuno dod yn Warcheidwad Arbennig yw penderfynu a ddylid gwneud cais ffurfiol i'r Llys. Efallai yr hoffech gael cyngor cyfreithiol am hyn.

• Pa gymorth sydd ar gael?

  Fel rhan o'r broses GGA, rhaid i'r Awdurdod Lleol ystyried pa gymorth y gallai fod ei angen.

   

  Gallai cymorth fod ar ffurf:

  • Cymorth Ariannol

  • Cymorth Cyfoedion

  • Amser teulu (a elwid gynt yn gyswllt)

  • Gwasanaethau Therapiwtig

  • Cymorth i hyrwyddo sefydlogrwydd o ran perthnasoedd

  • Cyfryngu

   

  Mae gan y bobl ganlynol hawl i ofyn am asesiad am gymorth:

  • Y plentyn sy'n gysylltiedig â’r GGA neu riant y plentyn

  • Plentyn y mae person wedi rhoi hysbysiad mewn perthynas ag ef i awdurdod lleol o'i fwriad i wneud cais am GGA neu riant y plentyn hwnnw

  • Plentyn y mae'r Llys wedi gofyn am adroddiad Awdurdod Lleol ar ei gyfer neu riant y plentyn hwnnw

  • Plentyn sy'n gysylltiedig â, neu a enwir mewn adroddiad Awdurdod Lleol ar gyfer y Llys

  • Gwarcheidwad Arbennig neu ddarpar Warcheidwad Arbennig

  • Plentyn Gwarcheidwad Arbennig neu ddarpar Warcheidwad Arbennig

  • Perthynas i blentyn a oedd yn dod dan y tri phwynt bwled cyntaf ar yr amod bod trefniadau cyswllt wedi'u sefydlu cyn y cais am asesiad

   

  Yn gyffredinol, dylai sicrhau amgylchedd cartref sefydlog, perthnasoedd cefnogol a gofalgar i'r plentyn helpu.

• Sut mae Gwarchodaeth Arbennig yn wahanol i Fabwysiadu?

  Mae mabwysiadu yn dod â'r cysylltiad cyfreithiol rhwng plentyn a'i rieni biolegol i ben, ac yn trosglwyddo'r holl gyfrifoldeb rhianta i'r rhieni mabwysiadol. Disodlir tystysgrif geni'r plentyn gan dystysgrif sy'n enwi'r mabwysiadwyr fel rhieni'r plentyn. Yn wahanol i Orchymyn Mabwysiadu, nid yw GGA yn golygu bod cyfrifoldeb rhianta yn dod i ben ar gyfer y rhiant biolegol, nac unrhyw un arall sydd â chyfrifoldeb rhianta, mae GGA yn dod i ben pan fydd y plentyn yn dod yn 18 oed.

   

  Mae GGA yn rhoi mwy o gyfrifoldeb rhianta i'r Gwarcheidwad Arbennig am y plentyn. Mae hyn yn golygu bod gan y Gwarcheidwad Arbennig gyfrifoldeb o ddydd i ddydd am ofalu am y plentyn ac am wneud penderfyniadau ynghylch sut y caiff ei fagu a'i fod yn gallu diystyru dymuniadau'r rhiant biolegol os oes angen.

   

  Bydd rhiant biolegol yn parhau i fod yn rhiant cyfreithiol i'r plentyn, ond bydd ei gyfrifoldeb rhianta yn gyfyngedig iawn.  Er bod GGA ar waith, mae angen cydsyniad ysgrifenedig pob person sydd â chyfrifoldeb rhianta dros y plentyn, neu ganiatâd y Llys ar gyfer y canlynol:

  • I’r plentyn gael ei adnabod gan gyfenw gwahanol

  • I’r plentyn adael y DU am fwy na thri mis

  • I’r plentyn gael gweithdrefn feddygol wedi’i chwblhau ar sail grefyddol neu ddiwylliannol

  • Os hoffai'r Gwarcheidwad Arbennig wneud cais am Orchymyn Mabwysiadu

• Sut mae Gwarchodaeth Arbennig yn wahanol i Orchymyn Trefniadau Plentyn?

  Mae Gorchymyn Trefniadau Plentyn (GTP) yn rhoi cyfrifoldeb rhianta i ddeiliad y Gorchymyn, a rennir ag eraill sydd â chyfrifoldeb rhianta, ac mae’n pennu y dylai’r plentyn fyw gyda deiliad y Gorchymyn. Ar gyfer pob penderfyniad arall, rhennir cyfrifoldeb rhianta yn gyfartal a rhaid ymgynghori â phawb sydd â chyfrifoldeb rhianta wrth wneud penderfyniadau am y plentyn.

   

  Fodd bynnag, gall Gwarcheidwad Arbennig ddefnyddio ei gyfrifoldeb rhianta i wahardd unrhyw un arall gyda’r rhan fwyaf o faterion. Mae hyn yn golygu y bydd yn gwneud yr holl benderfyniadau mawr am y plentyn, e.e. ble mae’n byw a ble mae’n mynd i'r ysgol, a gall roi caniatâd ar gyfer y rhan fwyaf o driniaethau meddygol.

   

  Pan fo GTP ar waith, gall rhiant biolegol wneud cais ar unrhyw adeg i'w diweddu ('rhyddhau'). Nid oes rhaid i awdurdodau lleol roi cymorth i bobl sydd â GTP, er bod ganddynt y disgresiwn i dalu lwfans.

• Beth all Gwarcheidwad Arbennig ei ddisgwyl gan yr Awdurdod Lleol?

  Bydd y Gwasanaethau Plant yn cadw mewn cysylltiad â'r Gwarcheidwad Arbennig, o leiaf unwaith y flwyddyn i sicrhau bod popeth yn mynd yn ddidrafferth. Efallai y bydd hyn yn amlach os mai dyna sydd ei angen.

   

  Gall y Gwasanaethau Plant hefyd fod mewn cysylltiad o bryd i'w gilydd i roi gwybod i Warcheidwaid Arbennig am newidiadau sy'n effeithio ar drefniadau cymorth Gwarchodaeth Arbennig yn lleol megis newid mewn manylion cyswllt fel y bydd pob Gwarcheidwad Arbennig yn gwybod ble i fynd am gyngor a chymorth os bydd angen.

   

  Os oes gennych bryderon neu ymholiadau, mae croeso i chi gysylltu â ni ar unrhyw adeg.

• Beth yw eich cyfrifoldebau fel Gwarcheidwad Arbennig?

  Cynnig cartref sefydlog, cariadus a gofalgar i'r plentyn i gyflawni ei botensial llawn. 

   

  Ychydig o gyfrifoldebau ffurfiol sydd gan Warcheidwaid Arbennig, fodd bynnag, yn ôl y gyfraith, mae'n rhaid i chi hysbysu'r Awdurdod Lleol os ar unrhyw adeg:

  • Byddwch yn newid eich cyfeiriad

  • Nid oes gan y plentyn gartref gyda chi mwyach

  • Mae’r plentyn yn marw

  • Mae'r plentyn yn derbyn cymhorthdal incwm neu lwfans ceisio gwaith

  • Mae'r plentyn wedi dechrau gweithio'n llawn amser

  • Os ydych yn bwriadu symud i Awdurdod Lleol arall

  • Mae newid yn eich amgylchiadau ariannol

  • Mae newid i anghenion ariannol neu adnoddau’r plentyn

  Rhaid i Warcheidwaid Arbennig sy'n derbyn cymorth ariannol lenwi holiadur ariannol blynyddol. 

• Pa mor hir mae Gorchymyn Gwarchodaeth Arbennig yn para?

  Bydd GGA fel arfer yn para nes bod y plentyn yn troi’n 18 oed.

   

  Caiff y Llys gytuno i ddiweddu ('rhyddhau') neu newid ('amrywio') Gorchymyn Gwarchodaeth Arbennig os bydd rhai pobl, megis y Gwarcheidwad Arbennig, rhywun sydd â chyfrifoldeb rhianta neu'r person ifanc, yn gwneud cais i'r Llys.

   

  Dim ond os oes newidiadau sylweddol ers i'r gorchymyn gael ei wneud y gall rhieni biolegol wneud cais i'r Llys i'r Gorchymyn gael ei ryddhau.