Cyflogi plant

Cymhwysedd ar gyfer cyflogaeth

Rhaid i blentyn fod wedi cyrraedd ben-blwydd yn 13 oed cyn y gellir gwneud cais am drwydded gwaith.

Mae'r ddeddfwriaeth yn berthnasol i bob plentyn (gan gynnwys plant y cyflogwr) sydd o dan oedran ysgol gorfodol.  (Diffinnir oedran ysgol gorfodol fel y dydd Gwener olaf ym mis Mehefin yn y flwyddyn ysgol y mae plentyn yn cael ei ben-blwydd yn 16 oed).  

D.S. Nid yw cael Rhif Yswiriant Gwladol a Cherdyn Yswiriant Gwladol yn arwydd y gall plentyn gael swydd lawn amser a / neu adael yr ysgol.

Cyfrifoldebau’r Cyflogwr

Rhaid i bob plentyn oed ysgol sy’n gweithio'n rhan-amser i gyflogwr (am dâl neu’n wirfoddol) gofrestru â'r Awdurdod Lleol a meddu ar drwydded waith.   Cyfrifoldeb y cyflogwr yw gwneud cais am drwydded waith er mwyn cyflogi’r plentyn hwnnw.

Os ydych chi, fel cyflogwr, eisiau i blant weithio i chi yna mae'n rhaid i chi ystyried y rheolau a'r rheoliadau sy'n rheoli pa fath o waith y gall y plentyn ei wneud, sawl awr y gall y plentyn weithio a'r math o safle y bydd y plentyn yn gweithio ynddo. 

Rhaid i'r cyflogwr gwblhau Asesiad Risg Pobl Ifanc ar unrhyw beryglon sy'n gysylltiedig â chyflogaeth y plentyn a rhoi gwybod i'r rhiant / gwarcheidwad a'r Awdurdod Lleol am ganlyniad yr asesiad risg. Rhaid i'r cyflogwr hefyd sicrhau bod dillad ac esgidiau priodol yn cael eu gwisgo gan y plentyn a bod hyfforddiant, arweiniad a goruchwyliaeth briodol yn cael eu rhoi i'r plentyn. Rhaid i yswiriant y cyflogwr gynnwys cyflogi plant a rhaid cadw’r yswiriant yn gyfredol.

O fewn saith diwrnod i ddechrau cyflogaeth plentyn, rhaid i'r cyflogwr lenwi ffurflen gais am Drwydded Cyflogaeth Plant y mae'n rhaid i'r cyflogwr a rhiant / gwarcheidwad y plentyn ei llofnodi. Mae'r cais hwn yn cynnwys manylion y plentyn, oriau gwaith, man gwaith a'r math o waith sydd i'w wneud.

Nid yw'r ddeddfwriaeth yn nodi faint y mae'n rhaid talu plentyn oedran ysgol - pennir hyn mewn trafodaethau rhwng y cyflogwr, y plentyn a'r rhiant / gwarcheidwad. Fodd bynnag, hyd yn oed os nad oes taliad o gwbl neu os yw taliad yn cael ei wneud mewn da yn gyfnewid am y gwaith (e.e. gwersi marchogaeth am ddim neu ginio neu nwyddau am ddim) mae'r plentyn yn dal i gael ei ystyried yn gyflogedig ac felly mae angen trwydded.

Cynghorir unrhyw gyflogwr sy'n ystyried cyflogi plentyn ac nad yw wedi gwneud hynny o'r blaen i gysylltu â'r Tîm Cynhwysiant am gyngor.

Dylai cyflogwyr nodi'r canlynol:

• Mae'n anghyfreithlon cyflogi plentyn o dan 13 oed.

• Mae'n anghyfreithlon cyflogi plentyn heb gael Trwydded Gyflogaeth Plant.

• Dim ond mewn mathau penodol o waith y gellir cyflogi plant (gweler y rhestr ar y tudalennau canlynol).

• Ni all unrhyw blentyn weithio ar unrhyw adeg rhwng 7pm a 7am (o ddydd Llun i ddydd Sadwrn).

• Amser y gellir rhoi trwydded i blant 13 ac 14 oed weithio:

   

  Yn ystod y tymor, uchafswm yr oriau a ganiateir yw 12 awr yr wythnos.

   

  
  

  Hours

  UCHAFSWM ORIAU	CYFYNGIADAU
  Dydd Llun i ddydd Gwener (2 awr)	1 awr cyn ysgol (ar ôl 7am)   1 awr ar ôl ysgol (cyn 7pm)     NEU   2 awr ar ôl ysgol (cyn 7pm)
  Dyddiau Sadwrn (5 awr)	Rhwng 7am a 7pm
  Dyddiau Sul (2 awr)	Rhwng 7am a 7pm

   

  Yn ystod gwyliau'r ysgol, yr uchafswm oriau a ganiateir yw 25 awr yr wythnos.

   

  Hours per week

  DIWRNOD	UCHAFSWM ORIAU	CYFYNGIADAU
  Dydd Llun i ddydd Gwener	5 awr	Rhwng 7am a 7pm
  Dyddiau Sadwrn	5 awr	Rhwng 7am a 7pm
  Dyddiau Sul	2 awr	Rhwng 7am a 7pm

   

  Rhaid i blant gael egwyl 1 awr o hyd ar ôl 4 awr o waith di-dor.

   

  Rhaid i blant gael o leiaf 2 wythnos o wyliau olynol y flwyddyn

   

   

• Amser y gellir rhoi trwydded i blant 15 ac 16 oed weithio:

  Yn ystod y tymor, uchafswm yr oriau a ganiateir yw 12 awr yr wythnos

   

  Term time hours

  DIWRNOD	UCHAFSWM ORIAU	CYFYNGIADAU
  Dydd Llun i ddydd Gwener	2 awr	1 awr cyn ysgol (ar ôl 7am)   1 awr ar ôl ysgol (cyn 7pm)     NEU   2 awr ar ôl ysgol (cyn 7pm)
  Dyddiau Sadwrn	8 awr	Rhwng 7am a 7pm
  Dyddiau Sul	2 awr	Rhwng 7am a 7pm

   

  Yn ystod gwyliau'r ysgol, yr uchafswm oriau a ganiateir yw 35 awr yr wythnos

   

  School holiday hours

  DIWRNOD	UCHAFSWM ORIAU	CYFYNGIADAU
  Dydd Llun i ddydd Gwener	8 awr	Rhwng 7am a 7pm
  Dyddiau Sadwrn	8 awr	Rhwng 7am a 7pm
  Dyddiau Sul	2 awr	Rhwng 7am a 7pm

   

  Rhaid i blant gael egwyl 1 awr o hyd ar ôl 4 awr o waith di-dor.

   

  Rhaid i blant gael o leiaf 2 wythnos o wyliau olynol y flwyddyn.

   

   

   

• Plant 15 oed ym Mlwyddyn 11 sy'n gadael yr ysgol

   

  • Mae plant sy'n 15 oed ym Mlwyddyn 11 OND fydd yn cael eu pen-blwydd yn 16 oed ar neu cyn 1 Medi 1(h.y. yn ystod gwyliau haf yr ysgol) yn peidio â bod o Oedran Ysgol Statudol ar y dydd Gwener olaf ym mis Mehefin a gall ymuno â'r gweithlu'n llawn amser ar ôl iddynt beidio â bod o Oedran Ysgol Statudol er eu bod yn dal yn 15 oed ac na fyddant yn 16 oed am hyd at ddau fis (h.y. yn ystod mis Gorffennaf neu fis Awst).

  • Er y gall plentyn 15 oed gyflwyno rhif Yswiriant Gwladol, bydd dal angen Trwydded Cyflogaeth Plant arnynt i weithio tan nad ydynt bellach o Oedran Ysgol Statudol.

• Pobl ifanc 16 oed

   

  • Mae plant o Oedran Ysgol Statudol ac angen Trwydded Cyflogaeth Plant nes eu bod yn 16 oed AC wedi peidio â bod o Oedran Ysgol Statudol (Gweler pwynt 3 isod).

  • Er y gall plant 16 oed gyflwyno rhif Yswiriant Gwladol, bydd dal angen Trwydded Cyflogaeth Plant arnynt i weithio tan nad ydynt bellach o Oedran Ysgol Statudol. (Gweler pwynt 3 isod). 

  • Mae plant 16 oed ym Mlwyddyn 11 yn peidio â bod o Oedran Ysgol Statudol ar y dydd Gwener olaf ym mis Mehefin yn Nhymor yr Haf.

  • Tan hynny, dim ond uchafswm o 12 awr yr wythnos y gallant weithio yn ystod y tymor.

  • Ystyrir bod plant sy'n 16 oed ac ar absenoldeb astudio o'u hysgol yn nhymor yr Haf yn arwain at eu harholiadau yn dal i fod yn yr ysgol felly dim ond 12 awr yr wythnos y gallant weithio tan ar ôl  30 Mehefin.

  • Ystyrir bod plant sy'n 15 oed ac ar absenoldeb astudio o'u hysgol yn nhymor yr Haf yn arwain at eu harholiadau yn dal i fod yn yr ysgol felly dim ond 12 awr yr wythnos y gallant weithio tan ddyn nhw beidio â bod o Oedran Ysgol Statudol ar 30 Mehefin.

   

  Dim ond rhai o'r rheolau a'r rheoliadau cyflogaeth plant ynglŷn a chyflogi plant yw’r uchod, ac rydych chi, fel cyflogwr, yn gyfrifol am sicrhau eich bod yn gwbl ymwybodol o'r Ddeddfwriaeth Cyflogaeth Plant a bod unrhyw blentyn rydych yn ei gyflogi yn cael ei gyflogi'n gyfreithlon.

   

Cyflogaeth Waharddedig i Blant

Ni ellir cyflogi unrhyw blant o unrhyw oed: 

• mewn sinema, theatr, disco, neuadd ddawnsio neu glwb nos, oni bai bod hynny'n digwydd mewn perthynas â pherfformiad sy'n cael ei berfformio gan blant yn unig.

• i werthu neu gludo alcohol, oni bai eu bod mewn cynwysyddion wedi eu selio. 

• i ddosbarthu tanwyddau olew

• mewn cegin fasnachol

• i gasglu neu ddidoli gwastraff

• i wneud unrhyw waith amaethyddol sy'n cynnwys straen trwm

• mewn unrhyw waith sy'n fwy na thri medr uwchben lefel y ddaear / llawr.

• mewn gwaith sy’n eu rhoi mewn sefyllfa lle maen nhw’n agored i asiantau ffisegol, biolegol neu gemegol 

• i gasglu arian neu ganfasio o ddrws i ddrws.

• i werthu dros y ffôn

• mewn unrhyw ladd-dy neu yn y rhan honno o siop cigydd neu unrhyw eiddo sy'n ymwneud â lladd byw da, bwtsiera, neu baratoi cyrff neu gig i'w werthu;

• fel gweithiwr neu gynorthwy-ydd mewn ffair neu arcêd adloniant neu mewn unrhyw eiddo arall a ddefnyddir at ddibenion adloniant cyhoeddus drwy beiriannau awtomataidd, meysydd tanio, gemau lwc neu sgil neu ddyfeisiau tebyg;

• mewn gwaith gofal personol preswylwyr unrhyw gartrefi gofal preswyl neu gartrefi nyrsio. 

• mewn unrhyw swydd sy'n cynnwys cemegion, prosesau, peiriannau neu offer peryglus.

• mewn unrhyw swydd sy'n cynnwys codi / symud llwythi sy'n debygol o achosi anaf i'r plentyn.

• gyda pheiriannau glanhau neu beiriannau gweithredu.

• mewn unrhyw fusnes sy'n ymwneud â chlwb betio / gamblo.

• mewn gwaith ar unrhyw gae neu drac rasio lle mae unrhyw gampau yn cael eu chwarae.

• gweithio mewn ystafelloedd biliards / clybiau preifat.

• paratoi cig neu bysgod i'w gwerthu.

Nid yw hyn yn atal plant rhag cymryd rhan mewn perfformiad o dan ddarpariaethau trwydded a roddir yn unol â Deddf Plant a Phobl Ifanc 1963 a Rheoliadau Plant (Perfformiadau a Gweithgareddau) (Cymru) 2015.

Cyflogaeth a Ganiateir

• Gwaith a ganiateir i blant 13 oed

   

  Ym Mro Morgannwg, dim ond i ddosbarthu papurau newydd, cylchgronau a deunydd printiedig arall y gellir cyflogi plant 13 oed.

   

• Gwaith a ganiateir i blant 14 oed a hŷn

   

  Dim ond mewn gwaith ysgafn yn y categorïau canlynol y gellir cyflogi plentyn 14 oed: 

   

  • gwaith amaethyddol neu arddwriaethol nad yw'n cynnwys gwaith codi trwm / peiriannau peryglus.

  • dosbarthu papurau newydd, cyfnodolion a deunyddiau print eraill 

  • gwaith siop, gan gynnwys llenwi silffoedd ar lefel isel 

     

  • salonau trin gwallt (ond heb ddefnyddio cemegau)

  • gwaith swyddfa 

     

  • golchi ceir â llaw mewn lleoliad preswyl preifat 

  • mewn Caffi neu fwyty*

  • mewn stablau marchogaeth 

  • gwaith domestig mewn gwestai a sefydliadau eraill sy’n cynnig llety

   

  Fodd bynnag, mae'r gwaharddiadau a restrir yn yr adran 'Cyflogaeth Waharddedig i Blant' yn dal ar waith o fewn y cyflogaethau hyn 'a ganiateir'.

   

  *Mae gwaith mewn caffis, bwytai a thafarndai yn arbennig o gymhleth felly gofynnwch am gyngor gan yr Adran Gynhwysiant drwy ciee@thevaleofglamorgan.gov.uk cyn cynnig swydd i blentyn, er mwyn osgoi siom.

   

   

  • ciee@thevaleofglamorgan.gov.uk 

Gwneud cais am Drwydded Gwaith Plentyn

I gael rhagor o wybodaeth, cysylltwch â Mr. G.Horler, Swyddog Gweinyddol, yr Adran Gynhwysiant.

• ciee@valeofglamorgan.gov.uk

• 07955435489